Bộ ba đồng thầy - hầu dâng - cung văn gắn kết mật thiết trong mỗi vấn hầu. Thiếu một trong ba yếu tố trên, các giá đồng khó chu viên hoàn mãn.
Bạn đang xem: Đồng cô
 |
Góc tối chầu văn
Hai yếu tố tạo nên sự phấn khích và trạng thái ngây ngất có thể nhập hồn chính là âm nhạc và vũ đạo. Là tín ngưỡng không kinh sách, không giáo lý, giáo luật… tất cả các hoạt động qua hình thức truyền miệng, kinh nghiệm, nên có thể nói trong tín ngưỡng dân gian hầu đồng, tuy hát văn chỉ là bổ trợ, thứ yếu, nhưng mọi hoạt động của nghi lễ lên đồng lại hoàn toàn dựa vào hát văn.
Phục vụ chầu văn theo mỗi vấn hầu, trở thành nguồn sinh kế lớn cho giới hát văn. Khi đền phủ đua nở, con nhang đệ tử nườm nượp trình đồng, hát văn lên ngôi. Không khó để nhận ra nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống như chèo, xẩm, quan họ… cả những ca sĩ theo dòng tân nhạc như T.L cũng ngả sang học hát văn.
Theo dự một vấn hầu ở Hải Phòng, khi dứt lễ, con nhang đệ tử lục tục ra về, đồng thầy bái lạy, cúng tạ Mẫu giáng ơn phúc, ban cho buổi trình đồng thành công. Ở góc phải đền, nhóm cung văn bốn người đến từ Nghệ An cặm cụi xếp các tờ tiền mệnh giá nhỏ đến lớn thành từng xấp, rồi tự chia thành bốn phần, không cần đếm. Vị thầy cúng hôm ấy bỏ nhỏ: “Tiền tàu xe, thuê đội này ra hết 80 củ (triệu) đấy”. Nhìn vào xấp tiền tán lộc, tiền thưởng trong mỗi giá thánh được chia đều, áng chừng mỗi cung văn cũng bỏ túi thêm gần chục triệu nữa.
Thầy Hồng Văn Chén (67 tuổi, cung văn nổi danh theo lối cổ ở Hà Nội), tâm sự: “Thời chúng tôi ngày xưa, hát văn dõng dạc lắm, khi khoan khi nhặt, hát phải tròn vành, rõ chữ, nghe câu văn câu phú chỉ một vài câu, giờ cải biên nhiều, lai căng chèo, cải lương, quan họ. Chúng tôi theo gót các cụ, cổ nhân dạy thế nào thì làm theo và ráng giữ được thế nào hay thế ấy”.
Có nhu cầu, tất có cạnh tranh, có cả những phân chia lãnh địa ngầm trong giới hát văn. Cung văn Ngọc T. ở Thái Bình nhớ lại chuyến xôi hỏng bỏng không khi diễn ở đất Mẫu Nam Định: “Đồng D.H ở Hà Nội mời bọn em xuống Nam Định, từ lúc trình đồng cho đến kết thúc, mọi chuyện đều êm đẹp, suôn sẻ. Nhưng khi bọn em ra về lại bị nhóm thanh niên chặn đường, trấn hết tiền lộc, tiền được thuê hát. Rồi bị dằn mặt cấm lần sau đến đất này làm ăn. Chuyến đó bọn em
mất trắng”.
Chiêu trò phá đám cung văn khi đi diễn xứ người cũng đủ kiểu. Cung văn Thiện P. kể: “Đi hát sợ nhất là về các đền phủ ở tỉnh khác, vì thường đền phủ nào cũng có cung văn riêng. Có lần nhóm đi hát ở Hải Phòng, đang hát có mấy cu con ở đâu chạy vào, ngồi sau lưng, thỉnh thoảng lại ghé tai chửi thề, mạt sát rất nặng gây phân tâm. Có đứa ngồi cạnh lôi me chua ra giễu trước mặt. Còn những trò ngắt dây điện, cúp cầu dao… là chuyện thường. Gặp tình huống như thế, bọn em phải xử trí nhanh, chứ vấn hầu đang diễn ra, hỏng nhịp hay nuốt lời, mất lòng người trình đồng thì coi như sô đó bị bể”.
Buổi trình đồng ở đền Hai Cô - Hà Nội, người viết chứng kiến màn ghen tuông giữa vợ cung văn và cô đồng. Cung văn trẻ C.C, khá nổi trong giới, được mời hát cho cô đồng Diệp H. Khi nghi lễ đã hoàn tất, chỉ chờ cung văn là giá hầu bắt đầu, cô vợ hay tin nhất định không cho đi, dàn xếp mãi mới được với điều kiện cô vợ phải đi cùng. Cô vợ ăn mặc cực khêu gợi, ngồi sát sập công đồng, hòa nhịp múa với cô đồng trên chiếu. May mắn mọi chuyện êm xuôi, kết thúc khóa lễ, cô đồng H. bực dọc: “Anh xem, nó phá em, mặc áo hở hơn nửa ngực, muốn xổ cả bưởi ra ngoài tưởng để trêu ngươi em được. Loại đàn bà đấy em không ngại đâu”.
Một tay trong nghề tiết lộ, mùa cao điểm cung văn có thể kiếm tiền tỉ mỗi tháng, nhưng không ít cung văn sau khi kết thúc khóa hầu là đi “múa quạt” (đánh bài), nên của ăn của để chẳng còn lại là bao.
(còn tiếp)
#hầu đồng #lên đồng #tín ngưỡng dân gian #mê tín dị đoan #văn hóa phi vật thể #tín ngưỡng thờ Mẫu
Tiêu dùng - Dịch vụ
Xem thêm: Bài Tập Về Although In Spite Of Despite Có Đáp Án, Bài Tập Về Although In Spite Of Despite